Nasze otoczenie zawiera dziesiątki tysięcy znanych toksyn, a tempo życia i tempo konsumpcji przyczyniają się do utrwalania wielu szkodliwych nawyków, do pewnego stopnia zaadoptowanych przez każdego z nas. W XX wieku możemy spodziewać się dłuższego życia, niż nasi przodkowie, ale najprawdopodobniej obciążonego przez chroniczne dolegliwości.
Godnym odnotowania jest fakt, że nie umieramy wcześniej na skutek toksyn dostających się do organizmu z żywności, powietrza i wody. Zawdzięczamy to mechanizmom obronnym organizmu, zwłaszcza systemom detoksykacji, opartym na GSH (glutation). Jednak system ten, jak wszystkie mechanizmy biologiczne, może zostać pokonany poprzez rozległe lub wydłużone, oddziaływanie substancji szkodliwych i wykazywać słabsze funkcjonowanie.
Chociaż glutation został odkryty w roku 1888 przez De-Rey-Pailhade’ego, to jego rola w procesach detoksykacji została wyjaśniona w latach 70. Podczas ostatnich 30 lat powoli wzrastała wiedza na temat funkcjonowania i roli tego procesu, jednak duże zainteresowanie medycyną prewencyjną i samym GSH stało się przyczyną nowych odkryć.
Grupa biochemików (D.P. Jones, L.A. Brown i P. Sternberg) z Emory School of Medicine w Atlancie (USA) napisała: „GSH wykazuje wiele różnych funkcji w procesach detoksykacji, a obniżenie jego poziomu zostało powiązane ze zwiększonym ryzykiem toksycznego działania związków chemicznych... Obniżenie poziomu GSH może zostać spowodowane wieloma czynnikami, a poziomy w surowicy krwi (GSH) mogą różnić się, zależnie płci, wieku, rasy i nawyków żywieniowych”. Wysuwają hipotezę, że monitorowanie poziomu GSH może być wskaźnikiem podatności na toksyczne działanie toksyn występujących w środowisku.
Jak działa glutation?
Glutation łączy się z toksycznymi związkami w komórkach i wspomaga ich przemianę do rozpuszczalnych, neutralnych form. W takiej postaci nieszkodliwe już toksyny mogą być usuwane z organizmu z żółcią lub moczem. Dlatego pamiętajmy, aby pić odpowiednią ilość płynów w ciągu dnia – pomoże to wydalić z organizmu trujące substancje.
Palenie i tytoń
Z medycznego, statystycznego i ekonomicznego punktu widzenia największym zagrożeniem dla zdrowia jest palenie tytoniu. Ogromna liczba wyników badań, nagromadzonych przez ostatnie dziesięciolecia, nie pozwala wątpić, że palenie zwiększa ryzyko wystąpienia przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) – zespołu chorobowego, charakteryzującego się postępującym i niecałkowicie odwracalnym ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe- nowotworów i chorób sercowo-naczyniowych. Niezależnie od prowadzonego przez wiele lat skutecznego lobbingu, przemysł tytoniowy został zmuszony do potwierdzenia faktu, znanego od lat środowisku naukowemu, że papierosy zabijają.
Dym tytoniowy zawiera tysiące związków chemicznych, a w pojedynczym „dymku” zawierają się dosłownie biliony wolnych rodników. Dym papierosowy usuwa witaminy o działaniu antyoksydacyjnym (C i E), składniki odżywcze, ale jeszcze gorsze są stany zapalne wywoływane w obrębie płuc. Jest to główne źródło stresu oksydacyjnego. Stopień zajęcia płuc procesami zapalnymi i ich uszkodzeń jest skorelowany z poziomem oksydacji spowodowanej przez dym papierosowy. Dodatkowo, smoła pochodząca z produktów tytoniowych zawiera silnie działające substancje rakotwórcze, powodujące nie tylko nowotwory płuc, ale całe serie innych nowotworów. GSH jest dobrze znany jako związek zmiatający wolne rodniki i neutralizujący wiele toksyn, poprzez wiązanie i eliminację ich. Jeśli nie jesteś gotów na rzucenie palenia, lub jeśli nie możesz uniknąć roli biernego palacza, podniesienie poziomu GSH powinno ci pomóc w ochronie twojego organizmu.
Promieniowanie
Najpowszechniejszym źródłem promieniowania jest światło słoneczne, niosące zwiększone dawki promieniowania ultrafioletowego– wynik kurczenie się warstwy ozonowej, naturalnej ochrony powierzchni planety. Inne źródła to odpady z elektrowni atomowych, resztki z testów broni, część materiałów budowlanych, promieniowanie rentgenowskie z prześwietleń, mammografie, tomografia komputerowa i materiały radioaktywne wykorzystywane w innych procedurach medycznych i diagnostycznych – pojedyncze dawki są nieduże, ale występuje efekt kumulowania dawek w czasie.
Ekspozycja na promieniowanie powoduje tworzenie rodników hydroksylowych – najbardziej reaktywnych spośród wszystkich wolnych rodników. Wiele badań wskazuje na to, że GSH pełni główną rolę w ich usuwaniu. Część lekarzy zaleca podnoszenie poziomu GSH u pacjentów przechodzących radioterapię. To przyczynia się do zmniejszenia poziomu skutków ubocznych, a nawet podniesienia efektywności samej terapii.
Choroby środowiskowe
Ciągłe narażenie na kontakt z ksenobiotykami (substancjami obcymi organizmu) może prowadzić do dyskretnych i trudnych do uchwycenia zmian w stanie zdrowia, a z czasem prowadzić do rozwinięcia pełno objawowych schorzeń, zwanych chorobami środowiskowymi. Bardzo często ujawniają się one jako skomplikowane kompozycje mniej poważnych dolegliwości – bólów głowy, skłonnościami do szybkiego zmęczenia i popadania w letarg – co w znaczącym stopniu utrudnia diagnozę.
Nasz dom zawiera wiele źródeł ekspozycji na ksenobiotyki. Dywany mogą zawierać pestycydy, często przynoszone na obuwiu, wilgotne, zaparowane łazienki zawierają też chloroform, ubrania, czyszczone w pralniach chemicznych, które wiszą w twoich szafach, wydzielają opary perchloroetanu i trójchloroetanu, kominki są źródłem benzenu, a domowe środki czystości zawierają paradwuchlorobenzen. W biurach tonery do fotokopiarek uwalniają (oprócz dziesiątek innych toksyn) formaldehyd i styren. Zamknięte garaże i podziemne parkingi to kolejne źródło benzenu, a także wielu innych chemikaliów. Powietrze w miastach, a nawet rejonach wiejskich, jest kolejnym źródłem wielu różnorakich substancji, w wypadku których idealnym rozwiązaniem byłoby całkowite wyeliminowanie narażenia. I oczywiście pomieszczenia pełne palaczy zawierają dziesiątki różnych substancji rakotwórczych i innych toksycznych chemikaliów. Powinniśmy wykazywać się wielką ostrożnością, używając preparatów do usuwania pleśni, „kulek” przeciw molom, perfumowanych detergentów, preparatów do zmiękczania tkanin, nawozów do trawnika, pestycydów, rozpuszczalników i preparatów czyszczących, farb i lakierów, niektórych materiałów izolacyjnych, paliwa do pieców grzewczych, a nawet materiałów używanych do produkcji mebli i materacy.
Z powodu wielkiego nagromadzenia trucizn w otaczającym nas środowisku nie możemy uniknąć narażenia na kontakt z nimi. Dodatkowo, niektóre miejsca pracy zawierają podwyższone stężenia wybranych związków toksycznych. W artykule na temat chemicznego zagrożenia zdrowia pracowników przemysłu, D.V. Parke i A. Sapota postawili dobrze udokumentowaną, tezę, że można przeciwdziałać tym zagrożeniom. Poprzez GSH. Twierdzą, że wielu pracowników zakładów przemysłowych z objawami zapalenia ogólnoustrojowego jest często mylnie diagnozowanych jako cierpiący na reumatoidalne zapalenie stawów, infekcje wirusowe, choroby tkanki łącznej i podobne zespoły. Lekarze pierwszego kontaktu powinni być szerzej uświadomieni na temat zdolności zanieczyszczeń chemicznych do imitowania chorób zapalnych.
Podsumowanie
Liczba toksyn, z którymi nasze organizmy muszą sobie radzić każdego dnia, jest naprawdę godna odnotowania. Żeby wyjść zwycięsko z takiego pojedynku, sprawna, wypoczęta i dobrze odżywiona osoba musi utrzymać odpowiedni poziom biochemicznej i immunologicznej obrony organizmu. Rola, ogrywana przez GSH w tych procesach, nie może zostać przeceniona. Glutation przyczynia się do detoksykacji wielu zanieczyszczeń, związków rakotwórczych, metali ciężkich, herbicydów, pestycydów i związków promieniotwórczych. Jesteśmy codziennie eksponowani na działanie wielu szkodliwych substancji, takich jak: dym papierosowy, spaliny, konserwanty spożywcze i amalgamaty w plombach, a ich usuwanie z organizmu zależne jest od GSH. Związki, które zwiększają produkcję i poziom GSH, coraz częściej są używanie w toksykologii, ze znaczącymi sukcesami.
Autor: dr n. med. Jimmy Gutman, światowej sławy ekspert w dziedzinie glutationu.
Fragment książki "Glutation"
